Retina Dekolmanı

RETİNA DEKOLMANI (RD) TEKRAR EDER Mİ?

Evet retina dekolmanı tekrar edebilen bir hastalıktır. Ameliyattan sonra göz içinde temizlenen zarlar bazen tekrar oluşur veya yeni yırtıklar meydana gelir ve retina dekolmanı tekrar oluşur yani nüks eder. Nüks eden retina dekolmanlarına genellikle tekrar vitrektomi ameliyatı yapılır. Yeni oluşan zarlar temizlenir ve yeni delikler tekrar tedavi edilir. Bu süreç bazen birkaç kez tekrar eder. Bazı hastalar maalesef birkaç kez ameliyat olur.

ARKA VİTREUS DEKOLMANI VE RETİNA YIRTIĞI NASIL OLUŞUR?

Vitreus, hacmı yaklaşık 4 ml ve ağırlığı da yaklaşık 4 gr ağırlığında olan bir jöledir ve göz hacmının %75’ini oluşturur. Vitreusun %98’i su ve gerisi bağ dokusundan oluşmuştur. Vitreusun bu sıkıştırılamayan, çok viskoelastik yapısı ona iyi bir biçimlendirici ve şok emici işlev kazandırmıştır. Vitreus, kendisine komşu olan tüm yapılara yaslanmaktadır. Vitreusa ve retina arasında bazı bölgelerde sıkı bazı bölgelerde de gevşek yapışıkılıklar vardır. Retina dekolmanı oluşması için önce retinanın yırtılması gereklidir.

Yaşlanma ile vitreus jeli bozuşarak sıvılaşır ve sıvı vitreus jelinin vitreusun arka alanına geçmesi sonucu bir anda arka vitreus dekolmanı (AVD) meydana gelir. AVD oluşan hastaların çoğunda retina yırtığı oluşmaz. Ancak bazı hastalarda sıkı yapısışklıklar nedeni ile zayıf retina yırıtılabilir. AVD sonucu retina yırtığı ve retina dekolmanı meydana gelme olasılığı sağlam retinalarda %10-15 civarındadır. Yüksek miyopi, ailesinde dekolman hikayesi olanlarda ve göz ameliyatı geçirmiş olgularda bu oran artar. Yırtık retinadan içeri sıvı girer ise retina dekolmanı meydana gelir.

ERKEN MÜDAHALE İLE RETİNA DEKOLMANI ÖNLENEBİLİR Mİ?

Hastaların en az %50’sinde arka vitreus dekolmanı ve retina yırtığı oluşumu sırasında ışık çakması, sinek veya örümcek uçması gibi ani başlayan şikayetler oluşur. Bu şikayetler oluştuğu an göz dibi muayenesi yapılması gereklidir. Retina yırtığı oluştuğu sırada yapılacak yapılacak laser tedavisi retina dekolmanı gelişimini engelleyebilir. Ancak bazı hastalarda laser tedavisine rağmen retina dekolmanı gelişir.

RETİNA DEKOLMANININ veya RETİNA AYRILMASININ TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Cerrahi tedavinin ilk hedefi yırtıktan geçen sıvıyı, yırtığı tıkamak yoluyla durdurmaktır. Pigment epiteli tarafından yapılan pompalama retinanın yatışmasını sağlar. Bu birçok yolla yapılabilir.

1. Pnömatik Retinopeksi (Gaz yardımı ile)

Bu cerrahi teknikte göz içine enjekte edilen gaz kabarcığı retina deliğini tıkar. Retina altındaki pigmentli hücrelerin, retina altında hapsolmuş sıvıyı birkaç günde emmesi beklenir. Yırtığın pozisyonuna göre hastanın birkaç gün sabit kalması gereklidir. Yırtık kenarı ile retina altı arasında yapışıklığın sağlanması şarttır. Bu yapışıklık oluşur ise retina bir daha sıvı almaz ve yırtık tam olarak kapanmış olur. Retina ile retina altı arasındaki yapışıklığın sağlanması için lazer veya dondurma tedavisi (kriyopeksi) kullanılır. Gaz kaybolmadan mutlaka yırtık kenarlarında reaksiyon sağlanmalıdır. Bu reaksiyon oluşmaz ise veya yeni yırtıklar oluşur ise dekolman tekrar eder. Bu yeni ve uygun yırtıklarda uygulanan bir tekniktir. Dekolman hastalığı eski ise pnömatik retinopeksi uygulanamaz.

2. Skleral Çökertme (Dıştan Çökertme Yöntemi) Cerrahisi:

Skleral çökertme cerrahisinde yırtık yeri göz içinden bakılarak tespit edilir ve yırtığın üzerine bir yama konur. Bu yama silikondan yapılmış bir banttır. Bazen olası yırtıkların oluşmasını önlemek için gözün ortasından çevresel bir bant geçirilir. Uygun olgularda başarı şansı oldukça yüksektir. Komplike olgularda bu teknik yerine vitrektomi ameliyatı tercih edilir.

3. Vitrektomi (Retina Cerrahisi):

Yakın zamana kadar skleral çökertme veya pnömatik retinopeksi ile tedavi edilemiyen hastalar görmelerini tamamen kaybetmekteydiler. Retina dekolmanı eskidikçe retina önünde ve arkasında bir çok zarlar ürer ve retinanın tekrar eski yerine gitmesine izin vermezler. Retina dekolmanı eskidikçe ortaya çıkan bu duruma Proliferatif Vitreoretinopati (PVR) adı verilir. Bu durumda vitrektomi ameliyatı yapılır. Vitreus boşluğu tamamen temizlenir. Bu işleme vitrektomi (retina cerrahisi) adı verilir. Retina önündeki ve arkasındaki tüm zarlar küçük aletler göziçine girilerek temizlenir. Kullanılan aletler 0,5–1 mm kalınlığındadır. Retina serbestleştirildikten sonra ağır sıvılar ile retinanın yerine yapışması sağlanır. Retina yapışması sağlandıktan sonra göz içi laser fotokoagulasyonu ile yırtık kenarlarında fotokoagulasyon oluşması sağlanır. Ameliyat sonunda ağır sıvılar göz dışına alınır ve göz boşluğu uzun süre gözde kalan gazlar veya silikon yağları ile doldurulur. Uzun süreli gazlar 1-2 ay içinde göz boşluğunu terk ederek çıkar. Silikon yağı uzun süre göz boşluğunda kalır ancak silikon yağı kendiliğinde gözü terk etmez. Gözün durumu uygun ise silikon yağını birkaç ay sonra geri almak yani ikinci ameliyatı gerçekleştirmek gereklidir. Bazı çok ağır retina dekolmanlarında gözün sönme tehlikesi olduğu için silikon yağı göz dışına alınamaz. 

Retina Dekolmanları, retinadaki yırtılma veya çekilmeye bağlı olarak gelişir. Retina altındaki dokudan ayrılır ve işlevini yapamaz hale gelir. Nadiren retina sıvı veya kan kaçağına bağlı olarak yapıştığı dokulardan ayrılır.

Hastaların %50’si ışık çakmaları fark eder. Bu ışık çakmaları flaş patlaması veya şimşek çakması gibi tarif edilir. Siyah kırmızı renkte uçan noktalar izlenir. Ayrılmış retina bölgesinden başlayan kara perde (skotom) giderek tüm güzü kaplar ve göz merkezi tutulunca hasta hiçbir şeyi göremez hale gelir.

Retina dekolmanı oluşması için iki koşul vardır:

1. Arka vitreus dekolmanı oluşmuştur.
2. Retina yırtığının oluşması gereklidir.

Her yırtık retina dekolmanına neden olmaz, bazıları daha sık retina dekolmanına neden olabilir. Sık rastlanan bazı retina yırtıkları aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir.

1. Atnalı şeklinde ya da flepli retina yırtıkları: Vitreoretinal yapışıklıkların varlığında çekinti sonucu oluşan U veya V şeklindeki tam kat retina yırtıklarıdır . Diğer retina defektlerine göre daha yüksek oranda retina dekolmanına yol açarlar.
2. Serbest kapaklı (operkulumlu) retina delikleri de tam kat retina yırtıklarıdır, genellikle yuvarlağa yakın şekilde ve tek başına bulunurlar.
3. Yuvarlak atrofik delikler, üzerindeki vitreus sağlamsa tehlikesizdirler. Nadiren karşısındaki vitreus sıvılaşarak dekolmana neden olabilir.
4. Dezenseriyon (retina diyalizi) retina çevresindeki pigmentsiz epitelin duyusal retinadan çepeçevre ayrılmasıdır. Gençlerde, özellikle alt dış kadranda ve sıklıkla travma öyküsüyle birlikte dekolmana yol açabilir.